Kalkınma Bakanlığınca hazırlanan Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Eylem Planı (2014-2018) açıklandı.
RAPORU İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ : http://www.gap.gov.tr/dosyaekleri/pdf/GAPEYLEM_PLANI.pdf
Planlı dönemin başlangıcından bu yana bölgesel ve yerel kalkınmanın hızlandırılması, sürdürülebilir dengeli bir gelişmenin sağlanması ve bütün bölgelerin ulusal kalkınmaya katkılarının artırılması için bölgesel gelişme planları hazırlanarak uygulamaya konulduğu belirtilen Planda, son yıllardaki uygulamalar sonucunda bölgesel gelişme alanında önemli ilerlemeler kaydedildiği ifade edildi.
Kalkınma Bakanlığı ve GAP İdaresi koordinasyonunda; ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüş ve önerileriyle, kalkınma ajansları tarafından il ve bölge bazında derlenen yerel talepler dikkate alınarak hazırlanan planda, Suriye’de yaşanan iç savaş nedeniyle Türkiye’ye gelen, büyük çoğunluğunu kadın ve çocukların oluşturduğu Suriyelilerin, başta Güneydoğu Anadolu Bölgesi olmak üzere gittikleri tüm illerde günlük hayatın bir parçası olarak yaşadıklarına dikkat çekildi.
Planda, giderek artan sayıda Suriyeli misafirin varlığının GAP Bölgesi’nde başta gıda, beslenme ve barınma gibi temel insani gereksinimler olmak üzere, eğitim, sağlık, konut, altyapı gibi ihtiyaçların artmasına sebep olduğu kaydedilerek, “Söz konusu hedef grubun ihtiyaçlarının karşılanması, hizmetlere erişiminin kolaylaştırılması, mevcut durumun iyileştirilmesi ve üretilen çözümlerin talepleri karşılayacak düzeye getirilmesi ivedilikle önem arz eden bir konudur. YeniGAP Eylem Planı hazırlık çalışmalarında, eylemlerin belirlenmesinde Bölge’de ortaya çıkan bu durum da gözetilerek gerekli tedbirler alınmıştır” ifadeleri kullanıldı.
İnsanı hedef alan projeler
Yeni Eylem Planı’nın, yatırımlarla bölgede doğan potansiyeli ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimin hızlandırılması yönünde tam olarak kullanmak, bölgenin rekabet gücünü artırmak ve GAP’ı daha ileriye taşımak amacıyla hazırlandığı belirtilen planda, “insanı hedef alan, yenilikçi, sürdürülebilir, gelir eşitsizliğini giderici, dezavantajlı alanları ve grupları önceleyen ve yaşanabilir mekanlar oluşturan proje ve programlara yer verildiği” ifade edildi.
Temel hedefler arasında bölgesel gelişmeye ivme kazandıracak, eğitimli ve nitelikli insan gücüne dayalı, istihdamı artıran, doğal kaynakları, kültürel mirası ve çevreyi koruyan, teknolojik gelişmeleri ön plana alan, sulama, ulaşım ve sanayi altyapısının tamamlanmasını amaçlayan proje ve programlar olduğu belirtilen planda, yaşam kalitesi yüksek yerleşimlerin oluşturulmasına yönelik eylemleri kapsayan “Şehirlerde Yaşanabilirliğin Artırılması”nın yeni bir eksen olarak yer aldığı bildirildi.
“Temel misyon, GAP kalkınma sürecini sürdürülebilir kılmak”
GAP Eylem Planı’nın temel amacının, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ekonomik büyüme, sosyal gelişme ve istihdam artışı sağlayarak vatandaşların refah seviyesini artırmak, hayat standardını yükseltmek, huzur ve mutluluğunu sağlamak olduğu belirtilen plan metninde, bu amaca ulaşırken, insan odaklılık, katılımcılık, kapsayıcılık, hesap verebilirlik ve şeffaflık ilkelerinin esas alınacağı vurgulandı.
Bölgenin mevcut potansiyelinin değerlendirilerek rekabet gücünün artırılması, ekonomik kalkınmasının ve sosyal gelişmesinin hızlandırılarak ulusal büyümeye ve ülkenin 2023 yılı hedeflerine katkısının azami düzeye çıkarılmasının hedeflendiği ifade edilen planda, şunlar kaydedildi:
” GAP Eylem Planı’nda (2014-2018) öncelikle devam eden yatırımların tamamlanması esastır. Bunun yanı sıra gerçekleştirilen tüm icraatların kalıcılığını sağlamak, yenilikçi, ekonomik ve toplumsal gelişmeyi hızlandırıcı, istihdam artırıcı yeni programlarlaGAP kalkınma sürecini sürdürülebilir kılmak Eylem Planı’nın temel misyonudur. Şehirlerin yaşanabilirliğinin artırılması, eğitim ve sağlık hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi, ulaşım ve konut altyapısının üst standartlara çıkarılması, doğal ve kültürel dokunun değerlendirilmesi, lojistik merkezlerin kurulması, modern sulama tekniklerinin uygulanması, rekabetçi ürün türlerine geçiş, pazarlama olanaklarının genişletilmesi, insan kaynakları ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi gibi ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeyi kolaylaştırıcı politikaların, daha gelişmiş bir altyapı ve kurumsal kapasite ile uygulanarak bölgenin rekabet gücünün artırılması hedeflenmiştir.”
Bölgenin ekonomik ve sosyal gelişimine ivme kazandıracak, özel sektör yatırımlarını bölgeye çekecek, KOBİ’leri geliştirecek, üretimi çeşitlendirecek ve verimliliği artıracak, bölgenin rekabet gücünü yükseltecek, istihdamı ve nitelikli işgücünü artıracak uygulamalara öncelikle devam edileceği belirtilen Eylem Planı’nda, eğitimli ve sağlıklı bireyler yetiştirecek, dezavantajlı grupların ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılımlarını sağlayacak, doğal varlıkları ve kültürel zenginlikleri koruyacak, çevreye duyarlı, sağlıklı ve güvenli yaşam mekanları oluşturacak çalışmaların hızlandırılacağı vurgulandı.
“Sulama oranı artırılacak”
Sulama, ulaşım ve sanayi altyapısını daha da iyileştirecek ve yerel kurumların hizmet sunum kapasitelerini geliştirecek program ve uygulamalara ağırlık verileceğine işaret edilen planda, üretim yapısının dönüşümü, sektörel çeşitliliğin artırılması, girişimcilik ortam ve kültürünün geliştirilmesi ve yeni istihdam alanlarının oluşturulmasının sağlanacağı belirtildi.
İşgücünün eğitim düzeyinin yükseltilerek istihdam edilebilirliğinin artırılacağı ve iş gücü piyasasının talep ettiği becerilerin kazandırılmasını sağlayacak eğitim faaliyetlerine önem verileceği ifade edilen Plan’da, şu ifadelere yer verildi:
“Şehirlerin yaşam ve yatırım koşulları bakımından cazibesi artırılacak, taşıdıkları potansiyeller, sundukları imkanlar, ürettikleri mal ve hizmetler etrafında markalaşmalarını sağlayacak şartlar oluşturulacak.. Sulama altyapısının, sulama şebekelerinin yapımına öncelik verilecek, tarla içi sulamalarda modern sulama yöntemleri yaygınlaştırılacak.
Arazi toplulaştırma faaliyetlerinde ilgili kamu kurumları arasında koordinasyon sağlanacak, tarla içi geliştirme hizmetleri etkinleştirilerek sulama oranı artırılacaktır. Sulamaya açılan alanlarda tarımsal eğitim ve yayım hizmetlerine ağırlık verilecek, üretim çeşitliliğine ve üretim artışına paralel sanayi altyapısı güçlendirilecek. Son zamanlarda gerçekleştirilen sulama yatırımları sonucunda yoğun göç alması beklenen yerleşimlerin sorunlarının çözümü için yenilikçi yaklaşımlar benimsenecek.”
Beş gelişme ekseni yer alıyor
Eylem Planı’nda “Ekonomik Kalkınmanın Hızlandırılması, Sosyal Gelişmenin Güçlendirilmesi, Şehirlerde Yaşanabilirliğin Artırılması, Altyapının Geliştirilmesi, Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi” olmak üzere beş gelişme ekseni yer aldı.
Bu kapsamda plan döneminde Merkezi Yönetim Bütçesinden Ekonomik Kalkınmanın Hızlandırılması için 1 milyar 628 milyon, Sosyal Gelişmenin Güçlendirilmesi için 6 milyar 195 milyon, Şehirlerde Yaşanabilirliğin Artırılması için 1 milyar 4 milyon, Altyapının Geliştirilmesi için 17 milyar 836 milyon ve Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi için 25 milyon lira olmak üzere toplam 26 milyar 688 milyon lira yatırım ödeneği ayrılacak.
Eylem Planı çerçevesinde, bölgede tarımsal üretimde verimlilik artırılarak tarıma dayalı sanayi yapısı geliştirilecek. Üretici örgütlülüğü, tarım teknolojileri, değer zinciri esaslarına dayalı doğaya dost tarımsal üretim sistemlerinin yaygınlaştırılması desteklenecek.
Büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığın geliştirilmesi için altyapı eksikleri giderilecek. İç sularda su ürünleri üretimini artırmaya yönelik destek programlarına önem verilecek.
Tarıma Dayalı İhtisas OSB’leri kurulacak
Sanayi altyapısının temelini oluşturan Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Küçük Sanayi Siteleri (KSS) yatırımlarına devam edilecek. İhtiyaç duyulan illerde Tarıma Dayalı İhtisas OSB’leri kurulacak. Bölge sınır kapıları güçlendirilecek ve sınır komşuları ile ticaret artırılacak.
Özel sektör yatırımlarının artırılması amacıyla teşvik sisteminin daha etkin bir şekilde uygulanmasına yönelik tedbirler alınacak.
Kültür varlıklarının korunarak turizm odaklı değerlendirilmesi, istihdam ve sosyo-ekonomik kalkınmaya katkı sağlanması için turizm altyapısının iyileştirilmesi, turizm çekim merkezleri oluşturulması ve turizmin çeşitlendirilmesi için gerekli çalışmalar yapılacak.
Yenilenebilir enerji ile ilgili uygun yatırım alanları tespit edilecek, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi, tarım, turizm gibi alanlarda kullanımına yönelik araştırma ve uygulama faaliyetleri desteklenecek.
2018 yılı ihracat hedefi 22 milyar dolar
Öte yandan GAP Bölgesi ile ilgili temel ekonomik göstergelerin yer aldığı planda, söz konusu göstergelere ilişkin 2018 hedeflerine de yer verildi.
Buna göre, 2018 yılı sonunda bölgede işsizlik oranının yüzde 10,3’e inmesi beklenirken, istihdam oranının yüzde 35,3’e, iş gücüne katılma oranının yüzde 39,1’e, Gayri Safi Katma Değerin Türkiye ortalamasına oranının yüzde 54,4’e, ihracatın da 22 milyar 119,8 milyon dolara çıkması hedefleniyor.
Derslik başına öğrenci sayısı 33’e düşürülecek
Plana göre, dönem sonunda okul öncesi eğitimde yüzde 70 okullaşma oranına ulaşılacak. Bu çerçevede 4 bin 79 derslik yapılacak. İlköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı azaltılacak, fiziki altyapı ihtiyacı giderilecek. Bölgede ilköğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısının 33’e düşürülmesi amacıyla 8 bin 302 derslik inşa edilecek. Aynı şekilde ortaöğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı da 33’e indirilecek ve bu amaçla 4 bin 683 derslik açılacak.
Öğretmenlerin bölgede çalışmalarının özendirilmesi ve mevcut öğretmenlerin en az 4 yıl kalmalarının sağlanması amacıyla konut imkanlarının sınırlı olduğu yerlerdeki eğitim ikamet merkezleri artırılacak, sosyal hizmet tesisi yapımına ağırlık verilecek.
Yükseköğretimde kalitenin artırılması amacıyla bölge üniversitelerinin fiziki ve beşeri altyapısı geliştirilecek. Toplam 8 bin 750 kişilik yurt kapasitesi oluşturulacak. Bunun 4 bin kişilik bölümü kiralama yöntemi ile 4 bin 750 kişilik bölümü ise yatırım programı kapsamında gerçekleştirilecek.
Bu arada GAP illerinde kreş ve gündüz bakım evlerinin sayısı da artırılacak.
Okuma kültürünün geliştirilmesi için mevcut okullar bünyesinde zenginleştirilmiş kütüphaneler oluşturulacak. Uluslararası öğrenci sayısının artırılması için gerekli tedbirler alınacak, öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı azaltılacak.
İstihdamın artırılmasına ilişkin hedefler
İstihdamın artırılması, işgücünün kalitesinin yükseltilmesi ile sosyal bütünleşmenin sağlanması için başta kadınlar ve gençler olmak üzere kırılgan grupların iş gücü piyasasına girişleri kolaylaştırılacak.
Sosyal yardım alan çalışabilir durumdaki yoksulların istihdamının artırılmasına yönelik ailelere bilinçlendirme eğitimleri verilecek ve gerekli tedbirler alınacak.
Konut üretimi teşvik edilecek
Bölgenin büyüme ve çevrelerine hizmet verme potansiyeli yüksek, çekim merkezi olabilecek illerinde fiziki ve sosyal altyapı güçlendirilerek, iş ortamı iyileştirilerek, yatırımların bu merkezlere yönelmesi teşvik edilerek yeni sanayi odaklarının oluşması sağlanacak.
Cazibe Merkezleri Destekleme Programı uygulamalarına Diyarbakır, Şanlıurfa ve Gaziantep’te devam edilecek. Yaşanabilir, düzenli, sağlıklı ve güvenli kentlerin oluşturulması için örnek imar uygulamaları desteklenecek.
Şehirlerin rekreasyon ihtiyaçlarını giderecek özel bir program geliştirilecek. Bu çerçevede; yaşam mekanları spor yapmayı ve hareketliliği sağlayacak şekilde tasarlanacak, kültür ve spor aktivitelerinin gerçekleştirilebileceği mekanlar iyileştirilecek, dinlenme alanlarının sayısı ve kalitesi artırılacak.
Hane halkı büyüklüklerine yönelik konut ihtiyaç araştırması yapılacak ve ihtiyaç olan yerlerde konut üretimi teşvik edilecek, gerekli finans desteği ve teknik altyapı sunulacak. Sağlıklı ve güvenli yaşam alanları oluşturmak amacıyla kentsel dönüşüm projeleri uygulanacak.
1,1 milyon hektarlık alan sulamaya açılacak
Plan dönemi sonunda GAP kapsamında toplam 1,1 milyon hektar alanın sulanması için depolama altyapıları tamamlanacak, şebeke inşaatları da önemli ölçüde bitirilecek.
Plan çerçevesinde devam eden 362 kilometre ana kanal inşaatı tamamlanacak. Yüksek terfili sulama projelerinin etüt çalışmalarının yapılmasına devam edilecek ve bunun sonucunda öncelik görülmesi halinde uygun projeler hayata geçirilecek.
Harran Ovası başta olmak üzere sulama alanlarında drenaj sistemlerinin kurulması tamamlanacak. Taşlı arazilerin belirlenmesi, haritalandırılması ve temizlenmesine yönelik arazi ıslahı çalışmaları yapılacak.
Ilısu Barajı ve HES tamamlanacak, bunun yanı sıra Cizre Barajı ve HES yaptırılacak. Doğalgaz iletim altyapısı güçlendirilecek, Bölgeye doğalgaz arzı sağlayacak projeler tamamlanacak.
Öte yandan merkezi idarelerin taşra teşkilatlarındaki personelin eğitim ihtiyaçları çerçevesinde eğitim programları düzenlenecek. Yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıklarının beşeri kapasitesi geliştirilecek.
Belediye hizmetlerinin daha şeffaf şekilde sağlanabilmesi için belediyelerin internet sitelerinin altyapılarının geliştirilmesi desteklenecek.
Kamu kurumlarında üst düzey görevlerde bulunmuş ancak halihazırda emekli olan kişilerin bilgi ve tecrübelerinden ihtiyaçlar doğrultusunda yararlanılması sağlanacak.
Projelere hibe desteği
Eylem Planı’na göre, Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı çerçevesindeki projelere hibe desteği sağlanacak. Seracılık, tohumculuk, basınçlı sulama ve yeni teknoloji sulama sistemlerinin geliştirilmesi, yerel ve geleneksel ürünlerin saptanması ve geliştirilmesi gibi alanlara öncelik verilecek.
Bölgede tarımsal üretimin artmasıyla birlikte üreticilerin ürünlerini makul bir fiyatla pazarlayabilmeleri ve sanayiye talep edilen hammaddenin düzenli temini açısından üretici örgütlülüğü desteklenecek.
Tarımda kaynak kullanımı etkinliğinin artırılmasına yönelik “Hassas Tarım ve Sürdürülebilir Uygulamalarının Yaygınlaştırılması Projesi” tamamlanacak.
“GAP Organik Tarım Küme Geliştirme Projesi” kapsamında bölgedeki üreticiler ve birliklerin kurumsal kapasitelerini ve pazarlama olanaklarını artırmak üzere iş planları hazırlanacak, koçluk hizmetleri verilecek. Üreticilerin bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için Organik Tarım Danışmanlık Merkezi (OTADAM) kurulacak.
Büyükbaş süt işletmelerinin yanında etçi ve kombine ırk damızlık işletmelerinin desteklenmesi ve bölgede hayvan ırklarının geliştirilmesi sağlanacak. Küçükbaş hayvancılık işletmelerinin desteklenmesi için yeni bir program geliştirilerek uygulanacak.
5 bin işletmeye 58 milyon lira KOSGEB desteği
Küçük işletmelerin finansmana erişiminde yeni fonların kullanılmasına yönelik mekanizmalar oluşturulacak, KOBİ’ler ticari bankalar aracılığıyla bu fonlardan yararlandırılacak.
Adıyaman, Şanlıurfa ve Şırnak illerinde Kredi Garanti Fonu (KGF) şubeleri açılacak, KGF’nin etkin tanıtımı yapılacak, fondan sağlanan teminat miktarı ve yararlanan işletme sayısı artırılacak.
550 işletmeye kefalet sağlanacak, 195 milyon lira destek verilecek. Gelişen 43 Anadolu Girişim Sermayesi Fonu Projesi ile hedef bölgedeki KOBİ’lerin finansal araçlara erişimini kolaylaştırmak amacı ile başta GAP Bölgesi olmak üzere toplamda 43 ilde kullandırılabilecek girişim sermayesi fonu oluşturulacak.
KOSGEB Destek Programları kapsamında KOBİ’lere verilen destekler artırılacak. Bölgedeki 5 bin işletmeye 58 milyon lira destek verilecek.
Bölgedeki firmalara yönelik ticari kredilerin kullanımı artırılacak. Üretici örgütleri ile tarım işletmelerine çeşitli tarımsal faaliyetler kapsamında sağlanan faiz indirimli yatırım ve işletme kredileri yaygınlaştırılacak.
Kalkınma Bankasının öz kaynaklarından kullandırdığı ve aracılık ettiği kredilerde bölgeye özel önem verilecek. Kredi kullandırmada bölgeye yönelik ihtisaslaşma artırılacak.
Turizm ve yeşil alanlara ilişkin hedefler
GAP Bölgesi Turizm Odaklı Tanıtım ve Markalaşma Projesi kapsamında; turizm odaklı tanıtım ve markalaşma “Eylem ve Yönetim Planı” hazırlanacak ve ilgili taraflarla birlikte uygulamaya yönelik çalışmalara başlanacak.
Tanıtım ve markalaşma stratejileri ile turizm destinasyonu oluşturulacak. Bölge turizm çeşitleri paketlenerek seyahat acentelerine pazarlanacak.
2014-2018 döneminde; 8 bin hektar alanda ağaçlandırma, 40 bin 100 hektar alanda erozyon kontrolü ve bin 750 hektar alanda mera ıslahı yapılarak, 63 milyon 500 bin fidan üretimi gerçekleştirilecek.
Sağlık alanında yapılacaklar
Sağlık hizmetlerinin daha nitelikli, yaygın ve etkin sunulması amacıyla yatak sayısının artırılmasına devam edilecek. Devlet hastanelerinde 2 bin 535, şehir hastanelerinde 5 bin 375 adet olmak üzere toplam 7 bin 910 yatak kapasitesi oluşturulacak. Koruyucu ve birinci basamak sağlık hizmetleri güçlendirilerek temel sağlık göstergeleri daha da yükseltilecek.
Sağlık personeli dağılımı, bölge illerinin nüfus hizmet bölgesi, fiziki yapı ve hizmet sunum özelliklerini esas alacak şekilde iyileştirilecek. Bu kapsamda, başta uzman hekim ve hemşire olmak üzere GAP Bölgesi’ndeki üniversiteler ve Sağlık Bakanlığına ait hastanelere tahsis edilen hekim ve diğer sağlık personeli kadrolarında 2014-2018 döneminde artış sağlanacak.
Medikal turizminde hem etkin tanıtımın yapılması hem de yatırımcıların öncelikle yönlendirilebilmesi (bu alanda faaliyet göstermek isteyen kurumlara bilgi sağlamak) için, bölgenin hizmet ticareti yapma potansiyeli yüksek olan ve bölge sağlık kuruluşlarının avantajlı olduğu hizmet branşlarının (hem tedavi hem bakım alanında) belirleneceği yurtiçi ve yurtdışı pazar araştırmaları yapılacak.
Ortaöğretim, ön lisans ve lisans programlarına sağlık turizmi seçmeli dersleri konulacak, yurtdışından sağlık eğitimi almak için gelen öğrencilerin kontenjanları artırılacak.
Diğer projeler
Eylem Planı’ndaki söz konusu hedeflerin yanı sıra Su Kanalizasyon ve Altyapı Programı (SUKAP) kapsamında, 77’si içme suyu, 119’u kanalizasyon olmak üzere toplam 196 proje tamamlanacak.
Bölgede arama faaliyetleri hızlandırılarak sanayi ve enerji hammadde potansiyelleri araştırılacak. Bölgesel düzeyde maden haritaları güncellenecek, maden envanteri hazırlanacak ve yatırımcılara sunulacak.
Uygun ortam oluştuğunda, mayın temizleme çalışmalarına başlanacak.
Diyarbakır’da Tekstil İhtisas OSB’si yapılacak ve devam eden birçok OSB projesi tamamlanacak.
Yeni sınır kapıları açılacak ve mevcut sınır kapılarının modernizasyonu sağlanacak.
COMMENTS