Birleşmiş Milletler 24. İklim Değişikliği Konferansı’nın (COP24) 12 günlük süreci esnasında HEAL Sağlık ve Çevre Birliği (Health and Environment Alliance), ‘Linyit Kömürü: Sağlık Etkileri ve Sağlık Sektöründen Tavsiyeler’ adlı raporunu sundu. Rapora göre Türkiye, linyit üretiminde Avrupa’da ikinci ve dünyada dördüncü sırada yer alıyor. HEAL, halk sağlığının korunması ve hava kirliliğinin önüne geçmek adına Türkiye’nin acilen linyit üretiminden vazgeçmesi gerektiğini belirtiyor.
Türkiye’de 2016 yılında 70,2 milyon ton linyit üretildi. Linyitin yarısından fazlası kömürlü termik santrallerde kullanıldı. Ülkemizde bulunan 27 kömürlü termik santralden 11’inde linyit kullanılıyor. Kısaca kapasitemizin %52’si linyit kömürüne bağlı durumda. Buna ek olarak Türkiye 2016 yılında dünyanın 7. büyük taş kömürü ithalatçısı konumunda yer alıyor.
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği üyesi Doç. Dr. Çiğdem Çağlayan, rapora dair şunları söyledi: “HEAL’in linyit özelinde hazırladığı yeni rapor, kömür kullanımının sağlık etkileri konusunda politikacılara güçlü kanıtlar sunan önemli bir çalışma. Bugüne kadar yapılmış birçok araştırmada kömürlü termik santrallerin mevcut olduğu bölgelerde astım, kanser, KOAH gibi hastalıklarda artışa neden olduğu yadsınamaz bir biçimde ortaya konulmuştur. Ayrıca Türkiye’de kömürlü termik santrallerin, yarattıkları hava kirliliği sebebiyle yılda yaklaşık 3 bin erken ölüme sebep olduğu tahmin edilmektedir”.
(HEAL’in raporundan bir kesit.)
HEAL Türkiye Danışmanı Funda Gacal ise “Zonguldak’ta taş kömürünün nasıl bir hava kirliliğine sebep olduğunu görüyoruz. Resmi rakamlar, hava kirliliğinin hem Türkiye’nin hem Dünya Sağlık Örgütü’nün limitlerinin çok üstünde olduğunu ortaya koyuyor. Yeni raporumuz, Türkiye’de aynı miktarda elektrik üretmek için taş kömüründen üç kat daha fazla linyit kullanıldığını ortaya koydu. Bunun daha fazla kirlilik ve olumsuz sağlık etkisi anlamına geldiğini tahmin etmek zor değil.” ifadelerini kullandı.
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu Avrupa ülkeleri, dünyadaki linyitin % 50’sini üretip tüketiyor. Bu termik santrallerin %40’ı linyitle çalışıyor. Avrupa Birliği’nde yer alan insan sağlığına en zararlı ve en büyük termik santral Polonya’daki Belchatow santrali. Bu santralde de linyit kullanıyor. HEAL, ülkelerin yüksek linyit üretim ve tüketim modellerini bırakmalarını hatta tüm yeni kömürlü termik santral projelerinden vazgeçmeleri gerektiğini gözler önüne seriyor.
Türkiye’de yer alan Yatağan, Kemerköy ve Yeniköy kömürlü termik santralleri Muğla’da işletmede olan santrallerdir. Bu üç kömürlü termik santralin emeklilik yaşları yaklaşmış olsa da, 2014’teki özelleştirmeden sonra bu santrallerin 2019 yılı için rehabilitasyon planları yapıldı. 1983’den beri bu üç kömürlü termik santral yüzünden 45.000 erken ölüm vakasının meydana geldiği tahmin edilmektedir. Planlanan rehabilitasyonla birlikte önümüzdeki 10 yıl içinde toplamda 5.270 erken ölüme neden olabilecekleri de tahmin edilmektedir. Ayrıca Türk Mühendis ve Mimar Odalar Birliği’ne (TMMOB) göre, kömür ve linyit sektörü Türkiye’de en çok iş kazası yaşanan sektördür.
Raporun Türkçe haline ulaşmak için tıklayınız.