Gana’nın Asunafo Kuzey bölgesi ormanlarının içinde bulunan kakao çiftliği topluluğunda gün 5:30 da başlıyor. Kakao işçilerinden Alima Martey güne başlarken ilk iş olarak her gün akıllı telefonunu sundurma sütununa hassas bir şekilde yerleştiriyor. 23 yaşındaki Martey “Bu, tüm köyümüzde telefon bağlantısı bulunan az sayıdaki yerden biri” dediği için, telefon hep aynı konumda kalmak zorunda.
Tweapease, çikolata üreticisi Mondelēz International tarafından finanse edilen CocoaLife projesi kapsamında 2014 yılında elektrikle tamamen kablolandı. Ancak bölgede mobil bağlantı çok sınırlı. Telefonunu ön sundurmanın üzerinde bırakmak, Martey’nin diğer köylerde aileden çağrıları alabilmesi ya da alabileceği mobil transferlerden haberdar edilmesinin tek yolu.
Batı Afrika’da bu gibi birçok köyde yaşayanlar, telefon servisini bulmak için benzer günlük bir rutine sahip. Bölgede yaşayanlar, uzmanların, kıtadaki mobil ağların yayılması konusunda çok erken bir zafer iddia ettikleri konusunda hemfikirler. GSMA 2016 Afrika Mobil Ekonomi raporuna göre, Sahra Güneyi Afrika’nın yaklaşık yüzde 50’si 3G ve 4G şebekeleri tarafından kapsanıyor. Ancak yine de birçok topluluk bağlantıya ulaşamıyor.
Öte yandan mobil bağlantıya ulaşamayan kakao yetiştiriciliği gibi sektörler büyük sorunlarla karşılaşıyorlar. Bilgiye sınırlı erişimi olan kakao çiftçileri, hükümetle ilgili güncellemelerden, anlık fiyatlamadan veya bitkileri etkileyebilecek hava tahminlerinden habersiz kalıyorlar. Bağlanabilirliği artırmak sağlık hizmetlerini ve eğitimi iyileştirmeye yardımcı olmanın yanı sıra mali dahiliyeti de artırıyor.
Giriş engelleri
Afrika nüfusunun üçte ikisi kırsal alanlarda yaşıyor. Gana, Kumasi’deki Olam Kakao işleme tesisindeki lojistik müdürü Brian Owusu-Bempah’a göre, şimdilik pek çok cep telefonu operatörü bu pazarlara girmek için güçlü bir ticari isteğe sahip değil. Bempah : “Bir cep telefonu şirketi için, kırsal alanlara girmek pek mantıklı değil” şeklinde konuşuyor.
Bölgedeki insanların sınırlı okur yazarlık düzeyi, şirketlerin bu kararı için öenmli bir sebeptir diye konuşan Bempah, sözlerine, “Kırsal alanlardaki mobil kullanıcılar kablosuz İnternet bağlantısını tam olarak kullanacak donanıma sahip olmayabilir. Daha iyi bir dil ve bilgisayar okur yazarlığı olmadan telefonlarını sadece arama yapmak için, belki de radyo dinlemek için kullanmaya devam edecekler” diye devam ediyor.
Bempah, işletmecilerle ortaklık kurmak için devlet tarafından müdahale edilmedikçe, telekom şirketlerinin kırsal alanlara taşınmasının pek mümkün olmadığını savunuyor. GSMA raporunda, müdahaleleri dört temel alanı dikkate almaya çağırıyor: dijital beceri ve farkındalık, şebeke kapsama alanı, karşılanabilirlik ve yerel olarak alakalı içerik. Rapor, kapsama aralığının kapatılmasının mobil endüstri ve hükümetler arasında çok boyutlu bir yaklaşım gerektirdiğini öne sürüyor.
Hükümet desteğiyle bile, kırsal alanda kapsama sağlamak basit bir iş değil. 2007’de Güney Afrika Geniş Bant Altyapı Yasası, yetersiz bölgelere olan bağlantıyı genişletmek için devlete ait bir omurga fiber bağlantısı oluşturulmasını istedi. Bununla birlikte, bağımsız bir GSMA raporuna göre, şu ana kadar kamuya ait ağ, ağır maliyetler sebebiyle ağ kapsamına ulaşmada başarılı olamadı.
Geride bırakılan bir endüstri
Afrika’daki uzmanların belirttiğine göre, daha iyi mobil erişim olmadan, tarım toplulukları dezavantajlı konumda kalacaklar. Çünkü bu toplulukların pazar bilgilerine erişimi sınırlı. Cep telefonları çiftçileri rekabetçi fiyatlandırma ve hava durumu ile ilgili bilgilere bağlayabilir. Hava durumu tahminlerine ilişkin farkındalık, gübre ve zirai ilaçlar gibi tarımsal girdileri ne zaman kullanacaklarını planlamalarını sağlayabilir. Cep telefonları ayrıca kakao çiftçilerinin bu yolla çekirdeklerini satmaları veya diğer çiftçilerin, STK’ların ve hükümet yetkililerinin son gelişmelerini öğrenmeleri için müşterileri ile doğrudan iletişim kurmalarına izin verebilir. Fiyat bilgilerine erişmek çiftçilerin ve ticaretçilerin pazarlık gücünü artırabilir, ekinler için daha yüksek bir fiyat sağlanmasına yardımcı olur ve atık ve bozulmayı azaltabilir.