Dünya Sağlık Örgütü önümüzdeki dönemde görülebilecek ve 60 milyon insanın sağlığını olumsuz etkileyecek iklim değişikliğinden kaynaklı El Nino vakaları için geçtiğimiz günlerde bir uyarı yayınladı.
El Nino olayı dünyanın farklı bölgelerinde şiddetli hava olaylarına bağlı gelişen ve küresel halk sağlığını ciddi boyutlarda etkileyen doğal bir risk olarak tanımlanıyor. En son görüldüğü 1997-1998 yıllarında birden çok Dünya Sağlık Örgütü (WHO) bölgesinde ciddi ve gözle görülebilir sağlık sorunlarına yol açmıştı; Doğu Afrika’da sel sebebiyle tarımı etkileyen ve güvenli gıda erişimini ortadan kaldıran hatta insanların ekonomik kayıplar yaşamasına sebep olan büyük bir yıkım gerçekleştirdi. Cibuti, Kenya, Mozambik, Somali, Uganda ve Tanzanya’da daha önce görülmeyen yüksek yağışlar kolera salgınını tetiklemişti. Sadece bu sebepten dolayı Kenya’daki 230 bin nüfuslu Garissa bölgesinde Rift Valley Humması (RVF) ortaya çıkmıştı ve sonucunda 170 kanamalı hasta öldü; 27,500 kişi ise enfeksiyon kaptı.
Latin Amerika’da ise Peru ve Ekvator’da yoğun yağışlar bölgede şiddetli sele sebep oldu ve bu sebeple birçok kişi evlerini kaybetti. Pasifik Adaları Bölgesi’nde de kuraklık sebebiyle bölgedeki şeker kamışı üretimi %50 oranında düştü. Ekonomik açıdan bölge halkı ağır bir darbe aldı.
El Nino’nun Türkiye üzerindeki etkileri hakkında bugüne kadar pek fazla veri bulunmamakla birlikte, 2015 yılını genel olarak değerlendirdiğimizde aşırılıklar yılı olarak tarihe geçtiğini söyleyebiliriz. 3 bin metre yüksekliğindeki dağlardaki kar üzerinde bile etkili olan El Nino, Türkiye üzerinde de etki gösterecek gibi duruyor.
Tüm bu tecrübeler El Nino’nun günümüzde de tekrardan yaşanacağını hatta birkaç ülkede işaretlerinin çoktan görülmeye başlandığının habercisi. Vanuatu ve Papua Yeni Gine’de su ve gıda eksikliği şimdiden bölge halkının ölüm oranlarını etkilemeye başladı. Endonezya ülke çapında yaşanan su eksikliği, yangınlar ve kıtlık sebebiyle acil durum ilan etti. Tanzanya ve Kongo büyük çapta bir kolera salgınını yaşamaya başladı. Kısacası günümüzde de El Nino tüm şiddetiyle ülkelere etkisini gösterecek gibi duruyor.
El Nino nedir?
El Nino, Afrika, Asya-Pasifik ve Latin Amerika gibi özellikle tropikal bölgelerde yağış hareketlerini ve sıcak hava dalgalarını etkileyen doğal bir risk olarak tanımlanmaktadır. El Nino özellikle farklı bölgelerde yerel olarak sezonsal şartları ağırlaştırarak bölgesel iklim koşullarının da etkisiyle şiddetini arttırmaktadır. Bir başka deyişle, Büyük Okyanus’un yüzeyünde görülen olağanüstü bir hava hareketi olarak adlandırılır. Tek bir yerde görülmeyen ve dünyayı etkisi altına alan, bir sene boyunca gözlemlenebilen hava olaylarıyla, yeryüzünün değişkenlerini etkisi altına alır.
El Nino’dan kaçış yok! Peki hazırlıklı olmak mümkün mü?
Dünya Sağlık Örgütü ve birçok ulusal, uluslararası sağlık örgütü tarafından El Nino riski için önerilen tıbbi önlemler bulunuyor. Öncelikle El Nino bölgeden bölgeye etkileri farklı olan bir risk ve doğal afet; bu sebeple sizin bölgenizdeki etkisini tespit ederek sağlık koşullarınız nasıl etkileyeceğinizi öğrenmek mümkün. Bu sebeple hava durumlarını, sıcaklık artışlarını ve yağışları yakında ve gerçek zamanlı takip etmek alacağınız önlemlerde büyük fayda sağlayacaktır.
Acil durum stratejileri geliştirilmeli. İklim bağlantılı olabilecek tüm hastalıkların gözden geçirilmesi ve alınabilecek önlemlerin bir plan dahilinde tüm dünyada sistematize edilerek takibinin sağlanması bu bağlamda çok önemli. Hükümetler ve yerel ve ulusal sağlık kuruluşları, sivil toplum bu konuda ortak çalışmalar yürütmelidir. Ayrıca, etkili bir iletişim stratejisi geliştirerek ulusal sağlık ajansları ve diğer ortaklar ile çalışılacak bir kamu bilgilendirme platformu oluşturulmalıdır.