Kıdemli Proje Uzmanı
IDEMA Kalkınma çalışanları yazıyor: Kıdemli Proje Uzmanı Barbara Yazırlıoğlu, ILO (International Labour Organization) tarafından COVID-19 sürecinde kooperatiflerin sosyal dayanışma ve mücadele örneklerinin anlatıldığı yazıyı IDEMA Haber okuyucuları için derledi.
COVID-19’un hızlı bir şekilde yayılması beraberinde ekonomik ve sosyal değişiklikleri getirmiştir. Şu an dünya yakın tarihimizde eşi görülmemiş bir belirsizlikle karşı karşıyadır. Dünyadaki kooperatifler ve diğer SDE işletmeleri de COVID-19 salgınından olumsuz şekilde etkilenmektedir. Bu kurumlarda çalışanlar başta olmak üzere kurum üyeleri ve kullanıcıları da COVID-19’a karşı çeşitli şekillerde çözümler geliştirmektedirler.
Covid-19’a karşı geliştirilen çözüm önerileri çalışanları koruma, ilgili bilgilere erişimin genişletilmesi, topluluk ihtiyaçlarına cevap verme, devletin acil durum önlemlerini destekleme başlıkları altında belirtilmiştir.
Bu perspektiften bakıldığında kooperatiflerin aldığı önlemler arasında;
- İşyerlerinde ya da mağaza girişlerinde hijyen önlemleri alınmaktadır. Depoların ve fabrikaların girişinde vücut sıcaklığı kontrollerini yapılmaktadır. (İtalya’da Legacoop)
- Uzaktan çalışma düzenlemelerini genişletilmektedir. Online toplantılar yapılmaktadır. Ancak, yüz yüze görüşmeler gerektiren toplantılar olması durumunda iptaller yapılmaktadır. Amerika’da ACE, İngiltere’de Open Co-op
- Uzaktan çalışma mecburiyetinde olan çalışanların ücretleri arttırılırken hastalığa karşı savunmasız olan çalışanların ücretli özel izin alarak evlerinde kalmaları istenmektedir. (Foodstuffs in New Zealand ).
- Hastalık nedeniyle veya hasta aile üyelerine bakmaları gerektiğinden işe gelemeyen çalışanların gelir ve diğer menfaatlerinin kaybını engellemek için ücretli zaman aşımı politikalarını değiştirilmektedir. (Amerika’da REI Coop.)
- Perakende sektöründeki talep artışını gidermek için yeni iş sektörleri yaratılmaktadır. (İngiltere’de Co-op Group)
Kooperatifler, kuruluşları ve sosyal ve dayanışma ekonomisi (SDE) ağları bilgi edinme kapsamında aşağıda belirtilen konularda çalışmalar yürütmektedir:
- Ulusal ve yerel yetkililer tarafından sağlanan tavsiyelerin izlenmesi ve acil durumdan sağlanan faydalara nasıl erişileceği ve bunları eylem rehberi olarak kullanabilmeleri için üyelere ve paydaşlara iletilmesi de dahil olmak üzere çeşitli uygulamaların özeti oluşturulmaktadır.(İspanya’da Mondragon)
- COVID-19 pandemisinin etkisi üzerine araştırılmalar yapılmaktadır. (Avustralya’da BCMM, Japonya’da JCA)
- Pandemi ve olası etki azaltma önlemleri konusunda üye kooperatiflere insan kaynaklarına, yönetim kademesine, yasal ve risk yönetimi tavsiyesi vermek için web seminerleri düzenlenmektedir. (Hindistan’da SEWA Cooperative Federation , Wales Co-operative Centre , İngiltere’de Co-operatives UK , NRECA ve Amerika’da NCBA , Kolombiya’da Fundación Capital , İngiltere’de School for Social Entrepreneurs , Social Enterprise World Forum )
- Küresel kooperatif ve kredi birliği hareketlerinden gelen en son yanıtları ve girişimleri izlemek, kooperatif işletmeler için en son rehberliğe bağlantıların sağlanmaktadır. (İngiltere’den Kooperatif Haberleri)
- Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Platform Cooperativism Consortium tarafından 10 Nisan 2020’de COVID-19 Pandemisi’ne çözüm üretmek amacıyla ideathon düzenlenecektir.
Tarım ve perakende kooperatifleri yerel ve ulusal düzeyde hükümetler ile iş birliği çerçevesinde çalışmalar yürütmektedir. Finans, sağlık, gıda kooperatifleri bu süreçte önemli bir role sahiptir. Bu kapsamda toplulukların ihtiyaçlarına cevap verme konusunda yapılan çalışmalar arasında;
- Evde daha fazla zaman harcayan tüketicilerin artan talepleri ile gıda ve günlük ihtiyaçların devam etmesini sağlanmaktadır.
- Kendi başlarına alışveriş yapamayan yaşlı/engelli gibi insanlara kooperatifler aracılığıyla destek olunmaktadır.
- Alışveriş yapanların ve çalışanların güvenliğini sağlanmaktadır. (Brezilya, İtalya, İngiltere, Danimarka, İsviçre ve Japonya)
- Dezavantajlı çocuklar (Japonya’da ZEN-NOH ve Kore’de iCOOP) için ilköğretim okulları olarak kullanılan okul kapanışlarının yarattığı artan ihtiyaçlara cevap vermek için topluluk ortaklarıyla çalışılmaktadır.
- Bazı sağlık kooperatifleri üretimlerini el dezenfektanları veya yüz maskeleri gibi çok ihtiyaç duyulan malzemelere yönlendirmektedir. Sağlık sektöründe çalışanlar da dahil olmak üzere yüksek riskli gruplara bu ürünlerin ücretsiz dağıtımı yapılmaktadır. ( Arjantina’da Rañatela Cooperative, Hindistan’da SEWA,)
- Sağlık çalışanları için destek fonları oluşturulmaktadır. Ayrıca, koruyucu ekipman dağıtımı yapılmaktadır. (İsviçre’de Ofac Bursa’da Eczacılar Kooperatifi)
- Gecikmiş ödemelerden feragat edilmektedir. Kooperatif üyeleri için özel ödeme düzenlemelerine izin verilmektedir.(Amerika’da NRECA )
- Salgından etkilenen okul sistemlerini desteklemek için geniş bant hizmetleri sağlayarak, ailelerinin servise abone olup olmadıklarına bakılmaksızın lise öğrencileri için çevrimiçi sınıflar sağlanmaktadır. (ABD’deki Orcas Power ve Light Co-op).
- COVID-19’dan etkilenen üyelere danışmanlık hizmetleri ve düşük faizli krediler sunulmaktadır.
- Kredi modifikasyonları ve ücret feragatleri sunarak ve üyelerin ihtiyaçlarını karşılamak için yeni kredi ürünleri oluşturarak tüketicilerin bu acil durumlarda finansal açıdan sağlıklı kalmasına yardımcı olmak için üyelerle birlikte çalışılmaktadır. (Amerika’da CUNA)
- Acil durumlar için hızlı kredi onay takip prosedürleri uygulayarak kredi ödemelerinin altı aya kadar ertelenmesini sağlanmaktadır. Müşterilerin vade ve kredi uzatmaları için alacağı cezaları ve ek maliyetleri ortadan kaldırıyor ve sigortalı müşteriler için hasar işleme sürecini hızlandırılmaktadır. (Fransa’da (Crédit Agricole ve Türkiye’de Tarım Kredi Kooperatifleri)
Kooperatifler ve SDE girişimleri hükümetlerin acil durum önlemlerine destek ve öneri sunmaktadır:
- Merkezi hükümetler ile birlikte çalışarak pandeminin kooperatif çalışanları, üyeleri, müşterileri ve toplulukları üzerinde yarattığı sosyal ve ekonomik baskıları hafifletebilecek acil durum paketlerini desteklenmektedir.
- Hükümetlere yardım paketlerine kooperatifleri, derneklerini ve sosyal girişimleri de dahil etmeleri için çağrı yapılmaktadır. (Avustralya’daki Sosyal Girişim İttifakı, Birleşik Krallık Kooperatifleri, İtalyan Kooperatif Birliği, ABD’de NCBA). Ayrıca, yerel ve ulusal düzeyde oluşturulan acil durum komitelerinde temsiliyet talep etmektedir. (ABD’de NRECA).
- Kooperatiflerin ve diğer sosyal ve dayanışma ekonomisi kuruluşlarının özellikle en savunmasız olanlara yönelik hizmet sunumunda daha etkili ortaklar olmasını sağlayacak özel yardım fonlarının kurulmasını istenmektedir.
- Üyeleri için gelir desteği önlemi almak gibi konularda hükümetler desteklenmektedir. (İtalya’da Doc Servizi, Hindistan’da SEWA Kooperatifler Federasyonu).
Yukarıda özetlenen örnekler, kriz zamanlarının iş birliğine, dayanışmaya ve karşılıklılığa nasıl ilham verdiğini bir kez daha göstermektedir. Aynı zamanda, kooperatif modelinin dayanıklılığını gösterdiği ve SDE organizasyonlarında da artışın olduğu 2007-2008 mali krizinde de durumun böyle olduğu düşünüldüğünde, kriz dışı zamanlarda kooperatiflerin değerleri göz ardı edilmemelidir. Kooperatiflerin ve SDE kuruluşlarının küresel salgının yıkıcı etkilerinin üstesinden gelmesi için ortaklıklara ve temellerinin güçlendirilmesine ihtiyacı vardır.