Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) ‘Türkiye’de insani gelişmişlik iller arasında nasıl farklılaşıyor: 81 il için insani gelişmişlik endeksi’ değerlendirme notunu Temmuz ayında yayımlandı.
Kalkınma ve gelişmişlik bileşenlerini irdeleyen çalışmada Türkiye’nin ve Dünya ülkelerinin gelişmişlik düzeyleri karşılaştırmalı olarak paylaşılmaktadır.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın kalkınmayı ölçmek üzere her biri alt endeks olarak ölçülen İnsani Gelişim Endeksi (İGE); sağlık, eğitim ve gelir bileşenlerinden oluşmaktadır. 2015 yılı verilerine göre Türkiye her üç bileşende iyileşme gösterirken dünya sıralamasında 2015 yılındaki yeri (72.), on sene önceki (1995 yılı) yerinden farklı değildir. 2014 yılı İGR değerlerine göre ise İstanbul iline en yakın ülke Fiji olurken, Ankara iline en yakın ülke Lübnan, İzmir iline Meksika, Yozgat iline Suriye eşleşmesi dikkat çekmektedir.
İl bazında İnsani Gelişmişlik Endeksi, 2013
Kaynak: TÜİK, MEB, ÖSYM, TEPAV; TEPAV Hesaplamaları
Birleşmiş Milletler’in ülke seviyelerine uygulamış olduğu metodolojiyi izleyerek yaptığı bu çalışma dahilinde Türkiye için iller bazında yerel İGE 2013 yılı gelişme endeksi TÜİK, MEB, ÖSYM, TEPAV’ın verilerinden yararlanarak hesaplanmıştır. Bu endekse göre; Türkiye’nin batısının yüksek, doğusu orta insani gelişmişlikteyken Türkiye ortalamasının üzerinde seyreden iller Eskişehir, Yalova, Bolu, Ankara, Karabük, Isparta ve Kocaeli olarak saptanmıştır.
Kişi başına yurtiçi hasılanın en yüksek olduğu il Yalova, eğitim endeksinin en yüksek olduğu iller arasında Ankara ise Trinidad, Togoba ve Lübnan gibi ülkelerle benzer değerlere sahiptir. Kilis yüksek gelir düzeyine sahip olmasına rağmen sağlık endeksinde son sırada yer alarak ekonomik gelişmişliği kalkınmaya dönüştürmekte başarısız bir konumda bulunmaktadır.